Danışır Bakı

Azərbaycan Rəngkarlığı Muzeyində YARAT tərəfindən “Danışır Bakı: 1900-1940-cı illər” adlı sərgi təşkil edilib. Ekspozisiya Azərbaycan sənətində hər yeni ilin dəyişiklik və hadisələrlə zəngin olduğu, yeni janrların və yeni formaların yarandığı, rəssamların sadə dekorativ sənətdən süjetli, həcmli sənətə keçid etdiyi, özünü ifadə etməyin yeni vasitələrinə sahib olduğu və bununla da yeni mövzular dairəsinin əlçatan olduğu parlaq bir dövrü əks etdirir.

XX əsrin əvvəlləri Azərbaycanda həyatın bütün sahələrinə təsirsiz ötüşməyən mədəni, ictimai və siyasi dəyişikliklərə təsadüf etdi. Əli bəy Hüseynzadənin çəkdiyi "Bibiheybət məscidi" (1907) tablosu Azərbaycan təsviri sənəti tarixində ilk peyzaj olmuşdur və buna görə də böyük dəyişikliyin başlanğıcına çevrilmişdir. Məhz bu dəyişikliklər əsrində məşhur rəssam Qeysər Kaşiyeva yaradıcılıq fəaliyyətinə başlayıb.

Əli bəy Hüsenzadə. Bibiheybət məscidinin görüntüsü, 1907

Əli bəy Hüsenzadə. Şeyxülislamın portreti, 1900-cu illər

Əli bəy Hüsenzadə. Ömər Xəyyam, 1990-cu illər

Geysar Kashiyeva. Portrait of a boy, 1910s

1910-1920-ci illərdə pantürkizm, millətçilik və vətənpərvərlik ideyaları fəal şəkildə inkişaf etmişdir. Bu illər ərzində Əzim Əzimzadə və peşəkar sənət təhsili almış ilk azərbaycanlı sənətkar Bəhruz Kəngərli fəaliyyət göstərib.

Bəhruz Kəngərli. Əsgər, 1921

Əzim Əzimzadə. Arvadını döyən kişi, 1937

Əzim Əzimzadə. Qadın hamamı, 1935

İsmayıl Axundov. Qəzet oxuyan qadın, 1928

Növbəti on ildə Bakıda ilk incəsənət məktəbi açıldı. Azərbaycan rəssamları digər Sovet ölkələrindən olan həmkarlarının təcrübələrini və rus realizminin ənənələrini mənimsəmişlər.

Ələkbər Rzaquliyev. Türk qadını boğça ilə, 1927

Sadıq Şərifzadə. Bizim Astarada, 1930-cu illər

Mixail Gerasimov. Oğlan, 1930

Əli Rasim Muxtarov. Pambıq yığımı, 1931

Tağı Tağıyev. Qadın portreti, 1938

Tağı Tağıyev. Natürmort, 1938-1940

1930-cu illərdə gənc rəssamlar Qəzənfər Xalıqov və Salam Salamzadə XX əsrdə təsviri sənətdə milli üslub yaratmaq üçün ilk və yeganə cəhd göstərirlər - onlar parlaq, sadə miniatür ənənəsini əsas olaraq götürürlər.

Qəzənfər Xalıqov. Qadınlar şurası, 1930

Salam Salamzadə. MTS-ın açılışı, 1929

Bu sərgi o dövrün səsidir. Bu sərgiyə təkcə rəngkarlıq və qrafika deyil, həm də arxiv sənədləri və əlyazmalar, Bəhruz Kəngərlinin “Naxçıvan albomu”, teatr afişası, ağ-qara fotoşəkillər, Cəfər Cabbarlanın məktubları və əlyazmaları və daha çox şey daxildir. Divarlarda isə o dövrün Əhməd Cavad, Hüseyn Cavid, Mikayıl Müşfiq, Ümgülsüm Sadıqzadə kimi çağdaş şairlərinin şeirlərini oxumaq olar.